Թեման՝ Բյուրեղային մարմինների հալումն ու պնդացումը: Հալման տեսակարար ջերմունակություն:Գոլորշիացում և խտացում:Եռում:Եռման ջերմաստիճան:Շոգեգոյացման տեսակարար ջերմունակություն:
Դասարանում քննարկվող հարցեր.
1.Ինչ ագրեգատային վիճակներում կարող է լինել նյութը:
Նյութի չորս հիմնարար ագրեգատային վիճակներն դրանք հեղուկ, պինդ, պլազմային և գազային վիճակներն են։
2.Որոնք են ջրի ագրեգատային վիճակները:
Ջրի ագրեգատյին վիճակները դրան 3-ն են։ Պինդ, որի ժամանակ ջուրը դառնում է սառույց, հեղուկ, որը հենց ջուրն է և գազային, որը գոլորշին է։
3.Ինչով են բնորոշվում նյութի այս կամ այն ագրեգատային վիճակները:
Նյութի այս կամ այն ագրեգատային վիճակները լինում են ջերմային փոփոխումներից։
4.Ինչպիսի դիրքերում են մոլեկուլները գազերում,հեղուկներում և պինդ մարմիններում:
Գազերում մոլեկուլների փոխազդեցությունը թույլ է, իրարից անկանոն են և չեն փահպանում ձևը և ծավալը։ Հեղուկներում մոլեկուլներն նույնպես անկանոն են, դասավորված են լինում իրար քիփ և խիտ։ Իսկ պինդ մարմիններում մոլեկուլներն անկանոն չեն և պահում են իրենց ձևն և ծավալը։
5.Որ պրոցեսն է կոչվում հալում:
Պինդ, բյուրեղային վիճակից նյութի անցումը հեղուկ վիճակի կոչվում է հալում։
6.Որ պրոցեսն է կոչվում պնդացում:
Հալման հակառակ երևույթը, երբ նյութը հեղուկ վիճակից անցնում է պինդ վիճակի, կոչվում է պնդացում:
7.Ինչ է հալման ջերմաստիճանը:
8.Ինչն են անվանում հալման տեսակարար ջերմություն:
1 կգ բյուրեղային նյութը նույն ջերմաստիճանի հեղուկի վերածելու համար, կոչվում է հալման տեսակարար ջերմություն:
9.Ինչպես են հաշվում ջերմաքանակը,որն անհրաժեշտ է հալման ջերմաստիճանում բյուրեղային մարմինը հալելու համար:
Q=λm
10.Ինչ է շոգեգոյացումը,և ինչ ձևով է այն արտահայտվում
Նյութի անցումը հեղուկ վիճակից գազայինի կոչվում է շոգեգոյացում։
Օրինակ՝ Շոգեգոյացման օրինակ է ջրի գոլորշացումը, խտացման՝ ցողի առաջացումը:
11.Ինչ է գոլորշիացումը
Հեղուկի ազատ մակերևույթից շոգեացումը կոչվում է գոլորշիացում։
12Ինչու է հեղուկը գոլորշիանում բոլոր ջերմաստիճաններում
Քանի որ գոլորշացման ժամանակ հեղուկից դուրս են թռչում առավել արագաշարժ մոլեկուլները, ապա հեղուկի մեջ մնացած մոլեկուլների ներքին կինետիկ էներգիան աստիճանապբար սկսում է նվազել։ Դրա հետևանքով գոլորշացող ջերմաստիճանն իջնում է, հեղուկը սառչում։
13.Ինչից է կախված հեղուկի գոլորշիացման արագությունը
Հեղուկի գոլորշիացման արագությունը կախված է ջերմության փոփոխումից։
14.ինչ է խտացում
Նյութի անցումը գազային վիճակից հեղուկ վիճակի անվանում են խտացում։
15.Որ գոլորշին է կոչվում հագեցած
Հագեցած գոլորշին հեղուկի կամ պինդ մարմնի հետ թերմոդինամիկական հավասարակշռության մեջ գտնվող, քիմիական նույն բաղադրության գոլորշին է։
16.Որ պրոցեսն են անվանում եռում
Եռում անվանում են հեղուկի ամբողջ ծավալում շոգեգոյացման պրոցեսը։
17.Ինչն են անվանում հեղուկի եռման ջերմաստիճան
Այն ջերմաստիճանը, որի դեպքում հեղուկը եռում է, կոչվում է եռման ջերմաստիճան։ Եռման պրոցեսում հեղուկի ջերմաստիչանը չի փոփոխվում։
18.Ինչն են անվանում շոգեգոյացման տեսակարար ջերմություն
Այն ջերմաքանակը, որն անհրաժեշտ է 1կգ զանգվածով հեղուկը նույն ջերմաստիճանի գոլորշու փոխարկելու համար, կոչվում է շոգեյացման տեսակարար ջերմություն։
19.Որն է շոգեգոյացման տեսակարար ջերմությունմիավորը միավորների ՄՀ-ում
Շոգեգոյացման տեսակարար ջերմությունը նշանակում են r տառով և չափում են ջոուլը բաժանած կիլոգրամով (Ջ/կգ):
20.Ինչպես են հաշվում այն ջերմաքանակը,որն անհրաժեշտ է եռման ջերմաստիճանում հեղուկը գոլորշու փոխարկելու համար
Կամայական m զանգված ունեցող և եռման ջերմաստիճանում գտնվող հեղուկի գոլորշացման համար անհրաժեշտ ջերմաքանակը գտնելու համար պետք է այդ հեղուկի շոգեգոյացման տեսակարար ջերմությունը բազմապատկել նրա զանգվածով՝ Q=rm:
Սովորել Է. Ղազարյանի դասագրքից էջ149-ից մինչև էջ164-ը
Լրացուցիչ առաջադրանք.
ԼուծելԳ.Մխիթարյանի <<Գիտելիքների ստուգման առաջադրանքներ մաս II >>-ից էջ13-ից մինչև է19:
Տարբերակ 1
I․ Ջերմաքանակ անվանում են ներքին էներգիայի այն մասը, որը մարմինը ստանում կամ կորցնում է ջերմահաղորդման ժամանակ:
Պատ.՝ 3
II․ Մարմնի ներքին էներգիան չափվում է Ջ, կՋ-ով:
Պատ.՝ 1
II․ Ցինկի տեսակարար ջերմունակությունը 380Ջ/կգC է: Դա նշանակում է, որ 1կգ զանգվածով ցինկը 1C տաքացնելու համար պահանջվում է 380Ջ էներգիա:
Պատ.՝ 3
IV․ Հաասար զանգվածներով ջրին, սպիրտինյ, կերոսինին և բուսական յուղին հաղորդվում են հավասար ջերմաքանակներ: Բուսական յուղի ջերմաստիճանը ավելի շատ կմեծանա:
Պատ.՝ 4
V․ Պատ.՝ 2. երկու
Տարբերակ 2
I․ Տեսակարար ջերմունակություն են անվանում ջերմության այն քանակը, որն անհրաժեշտ է նյութի 1 կիլոգրամի ջերմաստիճանը 1C-ով փոփոխելու համար:
Պատ.՝ 1
II․ Մարմինը տրված չափով տաքացնելու համար ջերմաքանակը կախված է նյութի տեսակից, նրա զանգվածից և ջերմաստիճանի փոփոխությունից:
Պատ.՝ 3
III․ Այդ նյութի տեսակարար ջերմունակություն է անվանվում այն ջերմաքանակը որն անհրաժեշտ է նյութի 1 կիլոգրամի ջերմաստիճանը 1C-ով փոփոխելու համար:
Պատ.՝ 1
IV․ Բաժակների մեջ լցվում են հավասար զանգվածներով և նույն ջերմաստիճանի ջուր, սպիրտ, կերոսին և բուսական յուղ: Հեղուկների մեջ գցվում է նույն զանգվածով և մինչև նույն ջերմաստիճանը տաքացրած ավազ: Ավազի ջերմաստիճանը բարձր է հեղուկների ջերմաստիճանից: Ջուրը կունենա ամենացածր ջերմաստիճանը:
Պատ.՝ 1
V․ Պատ.՝ 1․ մեկ
Տարբերակ 3
I․ Ջերմաքանակը ներքին էներգիայի այն մասն է, որը մարմինը ստանում կամ կորցնում է ջերմահաղորդման ժամանակ:շ
Պատ.՝ 2
II․ Ջերմաքանակը չափվում է Ջ, կՋ-ով:
Պատ.՝ 1
III․ Պղնձի տեսակարար ջերմունակությունը 380Ջ/կգC է: Դա նշանակում է, որ 1կգ զանգվածով պղինձը 1C տաքացնելու համար պահանջվում է 380Ջ էներգիա:
Պատ.՝ 3
IV․ Հավասար ջերմաստիճաններ ունեցող ջուրը, սպիրտը, կերոսինը և բուսական յուղը լցվում են մինչև միևնույն ջերմաստիճանը տաքացրած ալյումինե անոթների մեջ: Հեղուկների զանգվածնրը և անոթների զանգվածները հավասար են: Երբ ջերմափոխանակությունը դադարի, հեղուկներից բուսական յուղը կունենա ամենաբարձր ջերմաստիճանը:
Պատ.՝ 4
V․ Պատ.՝ 4․ չորս
Տարբերակ 4
I․ Ներքին էներգիան մարմինը կազմող մասնիկների կինետիկ և պոտենցիալ էներգիաների գումարն է:
Պատ.՝ 3
II․ Տեսակարար ջերմունակությունը չափվում է Ջ/կգC, կՋ/կգC-ով:
Պատ.՝ 3.
III. Արույրի տեսակարար ջերմունակությունը 380Ջ/կգC է: Դա նշանակում է, որ 1կգ զանգված ունեցող արույրը 1C-ով տաքացնելու համար պահանջվում է 380Ջ էներգիա:
Պատ.՝ 3
IV․ Հավասար զանգվածներով և նույն սկզբնական ջերմաստիճան ունեցող ջուրը, սպիրտը, կերոսինը և բուսական յուղը միաժամանակ սկսվում են տաքացվել սպիրտայրոցների վրա: Սպիրտայրոցները յուրաքանչյուր միավոր ժամանակում անջատում են միատեսակ ջերմաքանակներ: Նույն ժամանակամիջոցում բուսական յուղի ջերմաստիճանը ավելի շատ կբարձրանա:
Պատ.՝ 4
V․ Պատ.՝ 3․ երեք
Ջերմության քանակի հաշվում:
Տարբերակ 1
I. Պատ.՝ 2. 0,38Ջ
II. Պատ.՝ 3. 95Ջ
III. Պատ.՝ 5. 57 000Ջ
IV. Պատ.՝ 1. 2,1 կՋ
V. Պատ.՝ 5. 2,3 կՋ
VI. Պատ.՝ 3. 50C
Տարբերակ 2
I. Պատ.՝ 3. 380Ջ
II. Պատ.՝ 1. 1 900Ջ
III. Պատ.՝ 4. 1 330 000Ջ
IV. Պատ.՝ 4. 210կՋ
V. Պատ.՝ 3. 138կՋ
VI. Պատ.՝ 1. 10կգ
Տարբերակ 3
I. Պատ.՝ 3. 380Ջ
II. Պատ.՝ 5. 3 800Ջ
III. Պատ.՝ 2. 570կՋ
IV. Պատ.՝ 5. 42կՋ
V. Պատ.՝ 2. 19կՋ
VI. Պատ.՝ 4. 4C
Տարբերակ 4
I. Պատ.՝ 1. 1Ջ
II. Պատ.՝ 4. 38Ջ
III. Պատ.՝ 3. 2,7կՋ
IV. Պատ.՝ 3. 8,4կՋ
V. Պատ.՝ 1. 4,8կՋ
VI. Պատ.՝ 5. 1կգ
Լուծել.Վ.Ի Լուկաշիկի խնդրագրքից էջ108-ից 109էջերի խնդիրներ797-ից մինչև 815-ը:
797. m=15կգ
t1=15°
t2=750°
c=380Ջ/կգ
____________
Q-?
Q=mc(t2-t1)=15կգ380Ջ/կգ(750°-15°)=4189500Ջ
4189500:1000=4189,5կՋ
Պատ.՝ 4189,5կՋ
798. m=250սմ3=0,25կգ
t1=14°
t2=100°
c=4200
____________
Q-?
Q=mc(t2-t1)=0,25*4200*65=90300Ջ
90300:1000=90,3կՋ
Պատ.՝ 90,3կՋ
799. m=0,35տ
t1=50°
t2=
c=880=0,88
__________
Q-?
Q=mc(t2-t1)=
800. m=32կգ
t1=15°
t2=1115°
c=540
_________
Q=?
Q=mc(t2-t1)=32*540*1100=19008000Ջ
1900080000:1000=19008կՋ
Պատ.՝ 19008կՋ
801. ա) m=60մ3*1000=60000կգ
t1=10
t2=20
c=1000
_____________
Q=?
Q=mc(t2-t1)=60000*1000*10=600000000Ջ
600000000Ջ:1000=600000կՋ
Պատ.՝ 600000կՋ
բ) m=60մ3*1000=60000կգ
t1=0
t2=20
c=1000
_______________
Q-?
Q=mc(t2-t1)=60000*1000*20=1200000000Ջ
12000000000Ջ:1000=1200000կՋ
Պատ.՝ 1200000կՋ
802. m=1,5տ
t1=30
t2=20
c=880
___________
Q-?
Q=mc(t2-t1)=1,5*880*10=13200կՋ
Պատ.՝ 13200կՋ
803. m=200գ=0,2կգ
v=1,5լ
t1=20
t2=100
c1=4200
c2=920
____________
Q-?
Q1=mc2(t2-t1)=0,2*920*80=14720
Q2=vc(t2-t1)=1,5*4200*80=504000
Q=Q1+Q2=14720+504000=518720
518720:1000=518,72կՋ
Պատ.՝ 518,72կՋ
804. m=800գ=0,8կգ
v=5լ
t1=10
t2=100
c1=920
c2=42000
____________
Q-?
Q1=mc(t2-t1)=0,8*920*90=66240
Q2=vc(t2-tq)=5*4200*90=1890000
Q=Q1+Q2=1956240
1956240:1000=1956,24կՋ
Պատ.՝1956,24կՋ
805. m=65կգ
v=200լ
t1=4
t2=29
c1=460
c2=4200
________
Q-?
Q1=mc(t2-t1)=65*460*25=747500
Q2=vc(t2-t1)=200*4200*25=21000000
Q=Q1+Q2=21747500
21747500:1000=21747,5կՋ
Պատ.՝ 21747,5կՋ
806. m=5կգ
t1=70
t2=20
c=880
Աղյուս=300
_____________
Q-?
Q=mc(t2-t1)=5*880*50=220000
220000*300=66000000
66000000:1000=66000կՋ
Պատ.՝ 66000կՋ
807. m=1200
t1=25
t2=15
c=4200
________
Q-?
Q=mc(t2-t1)=1200*4200*10=50400000
50400000:1000=50400կՋ
Պատ.՝ 50400կՋ
808. m=0,2կգ
Q=10
c=100
______________
t=?
t=Q/mc=10/0,2*100=0,5
Պատ.՝ 0,5
